ملکشاه سلجوقی «485 - 465 ق / 1092- 1072 م» الب ارسلان چندین پسر داشت، اما به انگیزه دلبستگی زیاد به ملکشاه که در دلاوری و تهور شهرت داشت، در زمان حیات، او را به ولایت عهدی خود برگزید. این پادشاه در 447 ق / 1055 م دیده به جهان گشود و به هنگام امارت هجده ساله بود؛ قامتی تمام، شانههایی پهن و بازویی نیرومند و ستبر داشت و با جمله سلاحها آشنایی و در سواری و چوگان بازی، بی اندازه چالاک بود. ملکشاه در همان آغاز جلوس با مخالفت عموی خود، قاورد - حاکم کرمان - مواجه شد اما در جنگی که بین آن دو در کرج روی داد، قاورد را مغلوب و سپس به تدبیر نظام الملک در زندان مقتول شد. دو پسر قاورد - ایرانشاه و سلطان شاه - نیز در زندان نابینا شدند. پس از تحکم قدرت خود، با توصیه خواجه نظام الملک به توسعه قلمرو خود پرداخت. نخست در بغداد، دختر خویش را به خلیفه المقتدی تزویج کرد «480 ق / 1087 م». سال بعد به دعوت فقیهان ماوراءالنهر رهسپار خراسان شد و از آن جا با گروهی از سپاهیان زبده خویش به سمرقند تاخت «481 ق / 1088 م»، و شهر را با عراده و منجنیق محاصره کرد. سرانجام احمد خان، فرمانروای آن جا را تنبیه و او را به رعایت احوال رعیت الزام کرد. پس از آن به توسعه قلمرو خویش پرداخت و انطاکیه و دمشق و حلب را به تصرف درآورد و آن کرانهها را بین امیران سپاه بخش کرد. سپردن تدبیر امور را به دست با کفایت نظام الملک وزیر سلطان بیشتر اوقات خود را به لهو و شکار میگذراند و تدبیر امور را به دست وزیر با کفایت خویش، خواجه نظام الملک سپرده بود. با این حال برای آگاهی از احوال رعایا، غالباً در اکناف مملکت به مسافرت اشتغال داشت و به آبادانی بلاد و امنیت راهها توجهی خاص داشت. در اکثر جادهها، پلها و رباطها بنا کرد و خلیفه لقب «یمین امیر المؤمنین و قسیم امیر المؤمنین» بدو داد. درباره دادگری و انصاف و دینداری ملکشاه، راوندی مینویسد: «دادگری و سیاست سلطان ملکشاه به اندازهای بود که در روزگار او هیچ ستمدیده و دادخواهی نبود و اگر ستمدیدهای میآمد او را دربان و پرده داری نبود، ستمدیده با پادشاه به روشنی سخن میگفت و داد میخواست. تقویم جلالی نیز به الزا,ملکشاه سلجوقی ...ادامه مطلب